Creativiteit is het wapen bij de aanpak van complexe vragen. Het loont om bij die aanpak ‘de professionele community’ waar mogelijk de hoofdrol te geven. Dat is overigens op zichzelf al een (mooi) avontuur. Niet alleen het (veel) tijd en energie kost van de community-builder, die zich soms wat moet ‘invechten’. Maar vooral omdat altijd en eeuwig de (terechte) vraag speelt naar de opbrengst ‘whats in it for them’. Wijzen naar de ‘opportunity-costs van niet-samenwerking helpt (‘wat kost wanneer we niet samenwerken’), maar is nooit genoeg. Naast de inhoudelijke belofte van innovatie en ‘meer winst’ helpt vooral ook het aanbieden van een boeiende en leerzame ervaring, om weifelaars over de streep te trekken.
Expositie
Bedenk voor de professionele community een aansprekende ‘challenge’ en de kans op meedoen stijgt sterk. Mijn favoriet is het samen bouwen van een expositie. Voor het ontwikkelen van een gedeelde ‘visie’. Voor een nieuwe ‘kijk’ op thema’s. Voor het ‘inkleuren’ van veelbelovende concepten en ideeën. De expositie fungeert als begin- en eindpunt van het creatieve proces. Iedereen die meehelpt wordt, offline of online, uitgenodigd voor de opening van de expositie (daarmee is zo’n expositie ook een prima alternatief voor de samenkomst van de vorige eeuw, de conferentie.
In bijvoorbeeld het veelzijdige boek ‘Cracking Creativity’ van Michael Michalko uit 2001 zijn meer dan genoeg methoden te ontlenen voor creative community-building. Waarbij opvalt hoe vaak en veel creatieve geesten uit verleden en heden kiezen voor een visuele insteek. Deze blog biedt een handzaam overzicht, dat ik overigens ook toepas in mijn eigen praktijk als community-builder. Met een hoofdrol voor creativiteit, altijd goed om het nuttige met het aangename te verenigen.
The Big Picture
Elke probleemaanpak, en dus ook de expositie bouw begint met het schetsen van het grote plaatje. En daarmee tegelijk met het bouwen van een actieve kijkgroep. Dit is creatief bezien paradoxaal, maar de zoektocht naar bekende ideeën en de aanpak van anderen is a, altijd nodig. Daarbij is belangrijk een groot ‘sleepnet’ te gebruiken, films, boeken, verhalen, artikelen, verslagen en vooral ook, ‘persoonlijke ervaringen’. Ik noem dit de koffieronde, waarbij alleen al op audiëntie mogen komen de nodige creativiteit (en doorzettingsvermogen vraagt). Het uitgangspunt is ‘see the whole’. Waarbij doelbewust en gericht met verschillende perspectieven wordt gespeeld, van volwassen tot kind en van voorstander tot criticus. Creativiteit start altijd met het verzamelen van een groot aantal perspectieven. Picasso gebruikte daarbij het ‘paint to unload’ principe, hij maakte schetsen en dook in deelthema’s totdat hij het zat was en naar het volgende onderwerp, en zo een hele visuele compositie te maken. Community-building start kortom met bron-onderzoek, met als belangrijke bijvangst het ontwikkelen van persoonlijke relaties.
‘Close look’
Met hulp van de professionele groep start nu een mooie en complexe reeks van ‘kijkopdrachtjes’. Kleine online en offline meetings zijn hiervoor uiterst geschikt. Het is ‘system-mapping’, op zoek naar het complete verhaal. Het aanvalswapen bij uitstek zijn ‘vragen’. Wat valt op? Wat is afwezig, en waarom? Wat valt op welke manier te bundelen? Hoe groot is de variatie? Welke invloeden zijn sterk of zwak? Hoe robuust en veerkrachtig is alles bij elkaar? Belangrijk is hierbij het ‘vinden wat je niet zoekt principe’, het toeval een rol laten spelen en doelbewust ruim te denken en kijken.
‘Reshape’
Het hart van creativiteit is synthese, verzamelen en mengen. De expositie is per definitie een expositie in aanbouw, het kernwoord is ‘reshape’. Het nieuwe is meestal de combinatie van het bestaande. Waarbij met hulp van creatieve technieken (ook) gewerkt wordt met ‘blinde combinaties’, die op het eerste gezicht niet zo logisch zijn. Het is het traject van ‘connecting the unconnected’. Wat gebeurt wanneer twee tegenpolen bij elkaar gebracht worden? Wat gebeurt wanneer bepaalde onderdelen worden vergroot of juist verkleind, of anderszins ‘waarde wordt toegevoegd? Samen bouwen aan een expositie krijgt op die manier ook een speelse vorm, en niets verbindt zo sterk als samen spelen!
Resultaten
De opbrengst is altijd persoonlijke verbinding, als zeer waardevolle bijvangst. Inhoudelijk zijn er grosso mode vier resultaten. Waarbij vooral de eerste cruciaal is en nogal eens als opbrengst wordt onderschat. (1) Behoud het goede! Creativiteit gaat ook over behoud! Een variant daarvan is (2) versterk het kansrijke, datgene wat nog pril is maar uitbouw verdient. Aan het andere kant van het spectrum zit (3) de introductie van het nieuwe, van proces tot product. Het misverstand dat creativiteit vooral om draait om dit onderdeel, iets nieuws. Het is belangrijk, het trekt aandacht, maar creatieve community-building is meer dan dit. En, last but not least, is (4) afbreken, stoppen, ophouden. Altijd moeilijk, gevoelig maar soms onvermijdelijk. Stoppen is nu eenmaal ook ruimte maken voor iets anders.