Dagelijks wordt voor zeer uitlopende onderwerpen beleid gemaakt. Maar al te vaak is dat een stapel wensen, geformuleerd door een bestuurder die haast heeft en maant tot actie. Teleurstelling zit bijna ingebakken, want met wensdenken kom je in de regel niet ver.
Toverwoord
Het toverwoord is vervolgens strategie. Beleid met een goede strategie geeft – samen – meer hoop op resultaten. Ook deze weg lijkt problematisch omdat strategie nogal eens verward met een plan, en dan meestal nog een stappenplan. Strategie is de eerste plaats een wervende bestemming, die zorgt voor breed enthousiasme. Strategie is meer idee dan route.
Hoe wordt kortom ‘beleid’ wel succesvol? Door het te verknopen met een inspirerend verhaal of idee en een net zo inspirerende route om daar te komen. Al deze elementen komen samen in het etiket design-thinking. Succesvol opererende overheden en bedrijven, ze ontkomen er niet aan.
Fans van design-thinking zijn positivo’s. Ze hebben de neiging van grote vraagstukken als een boeiende uitdaging te zien en hebben er plezier in om alle hobbels op de weg te beschouwen als een vriendelijk parcours.
Route
Er is geen ‘blauwe’ en lineaire route als het gaat om design thinking, iedereen moet op zijn minst een aantal keren het zelfde rondje rijden (iteratief werken). Plotselinge afslagen horen er ook bij, al worden daar wel grenzen aan gesteld. Middelen blijven schaars en daar past ook tijdsdruk bij, eindeloos ontwikkelen en her-ontwikkelen past niet bij design thinking.
In het klassieke ontwerp-benadering is de idee-vorming vaak een kwestie van enkele bekwame mensen of instellingen, het werk van een kleine groep. De rest van de organisatie(s) kunnen gewoon door met hun vaak operationele en dikwijls routinematige werkzaamheden.
Daar nemen de design-denkers geen genoegen mee. Iedereen wordt erbij gesleept, van klassieke stafmedewerker tot aan uitvoerder en altijd verschillende disciplines tegelijk. Design staat in elk overleg altijd op de agenda. Soms moet er daarvoor wel even ‘een bootcamp’ worden georganiseerd, als snelcursus design-denken.
Dit vraagt nogal wat ontwerp-vaardigheden. Opvallend wordt daarbij niet zozeer ingezet op de aloude structuurafspraken (‘werkgroep X, Y, Z). een belangrijke rol is weggelegd voor storytelling, over de bestemming en aanpak. Verhalen die motiveren om mee te (blijven) doen.
Motivatie
De intrinsieke motivatie om design-matig aan de slag te gaan zit vooral in twee zaken. De eerste is ‘humanization’. Beleid & strategie staan voor een oprechte designdenker gelijk aan waarde toevoegen voor mensen. Een belangrijk deel van het ontwerpproces wordt daarom gereserveerd voor ‘buiten zijn’, bij inwoners, klanten en partners. Het gaat om kijken en begrijpen. Waarbij het gaat om opsporen van wat soms maar moeilijk zichtbaar is (‘weak signals’).
Extremen
Bovendien wordt niet naar het gemiddelde gekeken maar veel meer naar extremen. De old school focus-group wordt vervangen door de nieuwe ‘unfocus-group’, met juist zorgvuldig geselecteerde, boeiende personen en partijen. Je leert meer van de rand dan van het midden, is het leidende motto. De kantoren van design-denkers zijn in de regel leeg, ze zijn namelijk bezig met participerende observatie. De menselijke maat werkt stimulerend, je geniet van het contact en de belofte van tastbare verbetering voor concrete personen.
Idris Mootee
Een extra prikkel is daarnaast de aard van de route en de gekozen vervoersmiddelen. Het is vooral dit aspect wat het boek ‘Design Thinking for Strategic Innovation: What They Can’t Teach You at Business or Design School’ van Idris Mootee uit 2013 zo geweldig en voor mij herkenbaar maakt. Onderzoek en ontwikkeling is allesbehalve droge kost, het zorgt op alle momenten voor plezierige ervaringen. Het proces is een fijne ervaring, zo wordt het doelbewust ontworpen. Het doel is fijn, maar de reis telt ook zwaar.
Cultuur
Wie de klassieke beleid- en strategie verruilt voor design-thinking doet zichzelf en anderen daar dus een groot plezier mee. Hier komt dus wel een cultuurvraag om de kijken, veel overheden en bedrijven zijn nog niet zo van het vrolijke (al wordt dit wel steeds beter, een kwestie van lange adem. Idris Mootee geeft daarvoor een belangrijke tip: Ga niet strijden, de creatieve ontwerper verliest dit processen bijna altijd. Kies eerder voor een parallel spoor, voor een schaduwproces dat zo sterk, effectief en plezierig is dat de klassieke route vanzelf eindigt als Route 66, een icoon uit het geschiedenisboekje.
#strategischeverhalen