Strategie – sessies Teylingen
DEEL 1 INLEIDING
A Enthousiasme!
Veel enthousiasme over ‘de wens’ om in de nieuwe cultuurnota uitdrukkelijk plaats te maken voor de verbinding tussen cultuur en zorg. In het beeldvormende stuk staat het er bijna ‘deftig’:
‘Zorg en gezondheid. Het is bekende wijsheid, bezongen ook door vele artiesten: ‘Je mist het vooral, wanneer het er niet meer is’. Artsen hoorden en zagen het letterlijk in hun spreekkamers. Wat een gemis dat we niet meer kunnen zingen of op een andere manier muziek kunnen maken. Dat gaat natuurlijk om basaal menselijk contact. Elkaar ontmoeten, een praatje maken, onderdeel zijn van een vereniging. Maar het gaat uitdrukkelijk verder. Kunst geeft een stem, zorgt voor zelfvertrouwen en weerbaarheid. Het is niet toevallig dat bij de aanpak van bijvoorbeeld dementie cultuur steeds meer in zwang raakt. De geestelijke gezondheidszorg integreert culturele activiteiten steeds meer in vormen van coaching en begeleiding. Cultuur ‘troost’’
B Volop ideeën
Het bleef niet bij een wens alleen. Sparren met elkaar leverde al een hoop mooie ideeën op. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de studiosessie ‘Cultuur Raakt Alles’, waar ook een huisarts aan mee deed!
Bekijk het studiogesprek van 9 april 20201 over ‘kunst en de waarde voor inwoners in kwetsbare situaties’.
In de beeldvormende rapportage worden een aantal kansen en mogelijke acties op een rij gezet, de lijst is natuurlijk niet compleet! Zie https://ministerievanverhalen.nl/cultuur-raakt-alles-beeldvorming/.
1 Organiseer ‘een gemeentedebat in Teylingen’ over de waarde van kunst en cultuur voor inwoners in een kwetsbare situatie. Niet eenmalig, maar houdt dit een tijd vol, op allerlei manieren. De helende functie van kunst en cultuur is een verhaal dat nog uitgedragen moet worden. Waarbij verenigingen en instellingen tijd nodig hebben om ‘te onderzoeken’ wat zij daaraan kunnen bijdragen.
2 Steun cliëntenorganisaties, lotgenotengroepen en ‘inloop-punten’ in Teylingen, actief met een ‘cultuur op maat-programma. Verbindt instellingen en lokale kunstenaars met deze ‘plekken’. Geef daarbij extra aandacht aan de rol van theaterwerkplaatsen, die samen met de betrokkenen voorstellingen maken rond het thema (mentale) gezondheid.
3 Zoveel boeiende en complexe thema’s die vragen om extra aandacht en verdieping. Hoe mooi is dit door er een speciaal toneelstuk van te maken, op maat in Teylingen, of een expositie. Van kindermishandeling, tot armoede, er zijn onderwerpen genoeg.
4 Lotgenoten zijn mensen die steun bij elkaar zoeken. Juist door expressie via kunst en cultuur kunnen zij hun verhaal en gevoelens kwijt. Het loont om ook in Teylingen deze lotgenoten en cultuur bij elkaar te brengen. De helende en troostende functie van verhalen maken, schilderen of andere vormen van expressie valt bijna niet te overschatten.
5 Investeer in kunstmaatjes die ‘kwetsbare inwoners’ meenemen en aanmoedigen om voorstellingen te bezoeken of ook mee te doen aan culturele activiteiten. Er is altijd een drempel te overwinnen, net als dat geldt voor beweegactiviteit. Zorg dat culturele organisaties beter te vinden zijn voor inwoners in kwetsbare situaties en dat er een betere toeleiding is.
6 Het gebeurt al af en toe, maar er is zoveel meer nog mee te doen. Kunst en cultuur in het aanbod van de dagbesteding. Het gebeurt al, denk aan het werk met onze dementerende ouderen. Met decentralisatie van maatschappelijke zorg is het belang hiervan steeds meer toegenomen.
7 Daag culturele verenigingen en instellingen uit om na te denken over een inclusieve, laagdrempelige programmering. Waarbij naast de artistieke intentie ook meedoen een belangrijke rol speelt. Vraag daarbij aandacht voor kwaliteit en begeleiding op maat.
8 Ontwikkel kunstvouchers die artsen en andere gezondheidsprofessionals kunnen aanbieden aan patiënten en cliënten. Intensiveer het gesprek en haal de banden aan met de medische professionals. Over wat zij nodig hebben om ‘cultuur op recept’ mogelijk te maken. Zorg dat het verhaal over de helende kracht van cultuur bekender wordt in het medische circuit. Laat huisartsen, praktijkondersteuners en de Integrale Toegang een cruciale, culturele rol spelen door inwoners door te verwijzen naar “Cultuur op Recept”.
9 Sluit met zorginstellingen in Teylingen ‘Preventie-Akkoorden’ met daarin een zeer sterke aandacht voor cultuur!
DEEL 2 NAAR EEN ‘BEPROEFDE’ STRATEGIE
KWESTIE 1 PAST HET (WEL) IN DE CULTUUR VAN ‘DE ZORG’?
Het sociaal domein, zorg en welzijn, heeft een eigen gewoonten en tradities (dat noemen we ook ‘cultuur’). Steekwoorden die boven komen drijven zijn ‘medische insteek’, ‘zakelijk en efficiënt’. Past aandacht voor kunst en cultuur bij deze wereld?
KWESTIE 2 WAT ZIJN MOGELIJK ‘DE SNELLE WINNAARS’?
Ook al het gaat om een beweging voor de langere termijn, het helpt om met succesje twijfelaars over de streep te trekken? Wat is een uitvoerbaar en aansprekend korte termijn initiatief?
KWESTIE 3 MEER DAN ‘ALLEEN BELANGRIJK’!
Investeren in ‘zorg en cultuur’ is een goed verhaal. Omdat het belangrijk is, cultuur troost en biedt kracht. De praktijk van alledag leert dat zoveel belangrijk is, er is iets extra nodig. Wat zou een extra argument of verhaal kunnen zijn om kunst en cultuur in Teylingen van de grond te krijgen?
KWESTIE 4 AFSTEMMEN OP DE AGENDA?
Soms zijn er heel logische momenten om iets te plannen of doen. Zijn er voor de zorg en welzijn heel geschikte dagen of perioden om extra met cultuur bezig te zijn?
KWESTIE 5 KIEZEN VOOR THEMA’S?
Cultuur en zorg is een breed verhaal. Het is nodig wat in te perken, wat zijn thema’s voor nu en de toekomst in de zorg die vragen om opgepakt te worden door kunstenaars?
KWESTIE 6 SLIM NADENKEN OVER GELD EN BUDGET?
Wat betekent investeren in kunst en cultuur voor kosten en budget, van ‘deelnemers’, instellingen en kunstenaars? Denk aan de suggestie om met kunstvouchers te werken, hoe kun je zoiets financieren? Wat zijn mogelijke ‘cash cows’, heel veel waarde en rendement met relatief lage kosten? Wat zijn ‘de sterren’, programma’s of acties met heel veel potentieel? Wat zijn ook denkbare sponsors?!
KWESTIE 7 EEN KEUZE VOOR DEELNEMERS
Hoe kunnen we de deelnemers (de klanten) vanaf de start een plek geven in dit initiatief en deze ‘beweging’?
KWESTIE 8 NADENKEN OVER ‘SEGMENTATIE’
Instellingen en deelnemers verschillen onderling sterk. Leeftijd, middelen, belangstelling en gedrag zorgen voor onderscheid. Is het verstandig om – in eerste instantie – de aandacht op bepaalde groepen te richten?
KWESTIE 9 VERBINDING MET ‘GESCHIEDENIS’ EN TRENDS
Niets komt zomaar uit het niets. De beweging naar kunst en cultuur is al gaande, soms nog wat onzichtbaar. Er waren vast eerdere ambities en projecten. Waar kunnen we op aansluiten? Op welke trend kunnen we mogelijk aansluiten of ‘meedeinen’?
KWESTIE 10 WERK AAN PREVENTIE- AKKOORDEN?
Suggestie? Sluit met zorginstellingen in Teylingen ‘Preventie-Akkoorden’ met daarin een zeer sterke aandacht voor cultuur!
DEEL 3 VOORBEELDEN ELDERS
A Cultuur Compaan in Roosendaal
Cultuur en zorg met elkaar verbinden past in een trend. Zo zagen we bijvoorbeeld in een gemeente als Roosendaal dat daarin al een mooie traditie bestaat. Met als boeiend detail dat het initiatief werd genomen door bestuurders uit de zorg zelf, die iets misten in hun aanbod. Bekijk even de film met Anneke Wijn, actief met kunst en het sociaal domein, onder de noemer ‘community-art’:
Wie nog meer weten over de in de film genoemde projecten kan deze sites bekijken:
https://tijdvanjeleven.com/
Https://www.cultuurcompaan.nl/ik-vergeet-je-niet/
Https://www.cc-educatie.nl/
https://www.tongerlohuys.nl/sterkeverhalen
Het maakt een beetje jaloers, hoe mooi is het wanneer ook in Teylingen deze initiatieven van de grond komen, of nog beter!
B Suggesties
1 Een cultuurvoucher of zorgcultuur pas, onder andere voor huisartsen
2 Een uitmarkt voor kunst en het sociaal domein in Teylingen
3 Een satelliet programma voor zorg en kunst, met optredens op een jaarlijks festival
4 Hiphop voor ouderen (het bestaat!)
5 Werken met levensverhalen
6 Video’s maken en leren filmen