CULTUUR RAAKT (‘ALLES’)

1 EEN ‘MISSIE’

De boodschap en missie van de wethouder cultuur, Arno van Kempen was glashelder: ‘Werk aan een inspirerende en daadkrachtige kunst- en cultuurvisie voor Teylingen’. Met de uitdrukkelijke wens om daarin de maatschappelijke betekenis van kunst en cultuur goed naar voren te brengen. Ook voegde hij er aan toe: ‘Zoek breed contact’. Contact dus met een flink aantal culturele smaakmakers in Teylingen, afkomstig uit de drie de kernen, Warmond, Sassenheim en Voorhout. Contact met de individuele kunstenaars, scholen, culturele ondernemers, welzijnsinstellingen, zorgprofessionals tot aan het culturele verenigingsleven.

Een cultuurvisie? Juist in deze tijd contact zoeken met een sector voor wie het water aan de lippen staat? Geen optredens, geen lessen, geen exposities. Om over de inkomsten maar te zwijgen. Jazeker! Juist nu is de tijd om waar nodig de bakens te verzetten. De coronacrisis maakt inventief en daagt uit. Wat ooit vanzelfsprekend was, is dat wellicht straks veel minder. We doelen dan niet alleen op geld, maar ook op het gemis van kunst en cultuur, ‘live’. Dat is, ondanks alles, ook de winst van deze periode vol tegenslag. We weten en voelen nu meer dan ooit, kunst en cultuur in Teylingen horen erbij. En als het er niet of nauwelijks is, wordt dat gemis gevoeld.

Gekozen aanpak
A PERSOONLIJKE GIDSEN
Onze eerste persoonlijke gesprekken waren vooral oriënterend. In een eerste verslag daarvan, met als titel ‘Werken Aan Kunst’ lieten we zeven culturele smaakmakers aan het woord. Uiteindelijk hebben we ongeveer twintig personen gesproken. Meestal persoonlijk, bij hen op locatie of op het gemeentehuis.
B VIDEO’S EN POSTER
Vervolgens maakten we – om een breder publiek te interesseren om ook mee te doen – een aantal korte filmpjes en een poster. Waarin we deelnemers uitnodigden voor een drietal online-ontmoeting voor deze kunst en cultuurnota. Deze posters en films deelden we ook via de gemeentelijke sociale media, en stuurden we toe aan mogelijke deelnemers.
Bekijk even het verslag van de eerste ontmoetingen en de poster met een linkje naar alle video’s, https://ministerievanverhalen.nl/2021/03/02/cultuur-raakt-alles/
C ONLINE-GESPREKKEN
Tenslotte organiseerden we in januari en februari van 2021 drie goedbezochte online ontmoetingen. Met steeds een live-tekenaar erbij die een beeldverslag maakte. In de eerste sessie kwamen vooral culturele ondernemers en smaakmakers aan het woord. De tweede ontmoeting was met diverse culturele partners. In de derde sessie stond de relatie tussen zorg en welzijn centraal, en ontmoetten we zorgprofessionals in de brede zin van het woord.
Bekijk even de beeldverslagen van deze ontmoeting: https://ministerievanverhalen.nl/2021/03/02/cultuur-raakt-alles/
D STUDIOSESSIE ‘CULTUUR RAAKT ALLES’
Op 9 april kwamen een groot aantal culturele smaakmakers (geheel corona-proef) bij elkaar, in de Trouwzaal van het bestuurscentrum in Voorhout. Om de contouren van de visie, zoals die nu voorligt, met elkaar diep en grondig te bespreken. We presenteren hierna op video alle deelgesprekken. Opmerkelijk was daarbij de live-kunst, van een dichter, schilder en muzikant.

2 HET VERTREKPUNT

De coronacrisis heeft, ook in Teylingen, aan de culturele sector een zware slag toegebracht. Vooral voor de beroepskunstenaars voor wie het optreden en de kost verdienen via lesgeven wegviel. Anderzijds heeft het meer dan ooit de waarde van kunst en cultuur aan het licht gebracht.
Cultuur biedt troost, zorgt voor vermaak en wordt vooral zeer gemist wanneer meedoen en ‘genieten van’ beperkt of onmogelijk is. Zonder kunst en cultuur worden mensen niet alleen ‘geestelijk armer’ maar ook eenzamer. Daardoor is de plek van kunst en cultuur op het maatschappelijk en bestuurlijk prioriteitenlijstje gestegen. Een onverwacht maar prettig effect van de huidige coronacrisis.
Culturele verenigingen en instellingen is actief hulp geboden, via onder andere een steunfonds. Zo is Teylingen trots op bijvoorbeeld de twee theaters, die ook iets zeggen over het belang en gemeentelijke waardering van kunst en cultuur. Het was en is de intentie om soms met veel inspanning opgebouwde ‘infrastructuur’ overeind te houden.

Actieve gemeentelijke rol, maar geen ‘ideeënleverancier’.
De gemeentelijke visie is in zekere zin glashelder. Ze zijn niet de inhoudelijke vormgever, de partij die aankomt met plannen en initiatieven. Nieuwe festivals of evenementen bijvoorbeeld, de plannen daarvoor moeten toch uit echt de (culturele) gemeenschap zelf komen.
Maar, geen misverstand, dat staat niet gelijk met een passieve gemeentelijke rol. Integendeel, de gemeente staat meer dan open voor een enthousiasmerende en ondersteunende rol voor kunst en cultuur. Om, om dicht bij het thema blijven, te ijveren voor een ‘ja-cultuur’ voor de culturele sector. Teylingen is en blijft de plek waar veel mag en kan. Waar cultuur in het gemeentelijke DNA zit. Niet alleen in kunstdorp Warmond, maar in heel Teylingen. Waar mogelijk in nauwe verbinding en samenwerking met omliggende gemeenten zoals Lisse, Hillegom of Noordwijk.

Brede kijk op cultuur
Deze visie en stellingname komt voort uit een brede kijk op cultuur. Cultuur neemt al lang niet meer de bescheiden plek aan de zijlijn op, waar het draait om pianoles, theater of schilderen. Niet alleen zijn ook andere media volop in opkomst, zoals film en video, onder invloed van een jonger publiek dat leeft en opgroeit met sociale media. Meer dan ooit leeft het besef dat cultuur ‘alles’ raakt. Het speelt een vernieuwende rol in het onderwijs, van kinderen tot jongvolwassenen. Het speelt een rol bij zorg en welzijn voor inwoners. Het biedt kracht aan inwoners in een kwetsbare situatie. En ja, ondernemers genieten mee van een gemeente met een sterke kunstreputatie en zoeken om die reden ook steeds makkelijker en sneller naar nieuwe vormen van verbinding met de culturele sector.

Impulsen
Het is in dit licht dat meer dan ooit behoefte is aan een vernieuwde cultuurvisie. Om een ontwikkeling die al langer gaande is te consolideren. En aan nieuwe impulsen om heel Teylingen een plek te maken waar kunst en cultuur de plek heeft die het ons inziens ook verdient. Op het podium, in de schijn werpers. Het is de hoogste tijd om de coulissen te verlaten. Daarbij mikken we op vijf richtinggevende beelden. Daarbij draait het – natuurlijk – om geld, op welke terreinen gaat de gemeente in de komende jaren concreet investeren? We komen met nieuwe thema’s, prioriteiten en nieuwe ‘methoden’ om de slagzin ‘cultuur raakt alles’ ook echt gestalte te geven. Maar het gaat ook om meer dan geld. We maken deze cultuurvisie om onze culturele smaakmakers een hart onder de riem te steken. En om hen, maar vele andere inwoners, ‘uit te dagen’ om samen wat bestaat in stand te houden, verder te ontwikkelen en met nieuwe plannen te komen. De tijd is er rijp voor.

Bekijk het interview met wethouder Arno van Kempen in het Leids Dagblad van 6 april 2021, over de ambities voor een nieuwe cultuurvisie: https://ministerievanverhalen.nl/2021/04/13/interview-wethouder-teylingen/

3 INTERMEZZO: ‘CULTUUR RAAKT ALLES’

Voor we ‘inzoomen’ op concrete voorstellen en acties is het gewenst wat langer stil te staan bij cultuur als concept. En – vooral – bij de slagzin ‘cultuur raakt alles’ die we als vertrekpunt voor onze visie gebruiken. 

Over het begrip cultuur is natuurlijk al veel gezegd en geschreven. We gebruiken het niet als ‘antropologisch’ fenomeen, met verwijzing naar waarden, rituelen en gebruiken. Wel staan we uitdrukkelijk stil bij de maatschappelijke betekenis van cultuur in engere zin. Anders gezegd, van de grote rol die genieten van de podiumkunsten of zelf actief zijn met kunst in het dagelijkse leven speelt. Die is bijna niet te overschatten. Iemand omschreef dit ooit als ‘cultuur is de hoeksteen van de maatschappij’ (met een knipoog naar een andere, heel bekende hoeksteen).

Vele verschijningsvormen
Je kunt actief bezig zijn met kunst en cultuur en/of als bezoeker of kijker op een meer passieve manier. Je kunt alleen met cultuur bezig zijn, zoals schrijven of luisteren naar muziek. Of in groepsverband zoals spelen bij de fanfare of samen een toneelstuk opvoeren. Het gebeurt in georganiseerd verband bij vele verenigingen of scholen. Of min of meer spontaan wanneer kwetsbare inwoners die elkaar ontmoeten in een lotgenotengroep besluiten samen te schrijven, schilderen of muziek te maken. Je kunt er je beroep van maken, zoals klassieke musici of kunstschilders doen of je kunt een gepassioneerde beoefenaar zijn in de vrije tijd.

Wie een visie maakt over ‘kunst en cultuur’ kan er niet omheen om recht te doen aan de verschillende verschijningsvormen. Die ontwikkeling staat ook nooit stil. Een wat nieuwe maar veelbelovende loot aan de stam is ook nog digitale kunst, denk aan de opkomst van film en de grafische vormgeving.

Bij kunst en cultuur denken vele mensen ook aan iets wat relatief statisch is. Bijvoorbeeld een mooie collectie voorwerpen in een museum of prachtig cultureel erfgoed. Dat klopt en is ook van grote waarde. Maar het gaat ook om actie, om levende kunst, die steeds in beweging is en van gedaante verandert. Om de zoveel tijd een aangepaste gemeentelijke visie maken is daarom ook geen luxe. Het is in feite noodzaak.

De betekenis voor ‘beleid’ en gemeente
Kunst en cultuur kent niet alleen vele gedaanten, het speelt ook zeer verschillende rollen. De betekenis en aantrekkingskracht is in feite zo groot, dat we durven stellen: ‘cultuur raakt alles’. Niet alleen in het maatschappelijke en sociale leven, maar ook ‘beleidsmatig’. Cultuur staat voor ons aan de basis van succes of falen op uiteenlopende velden. Dit is natuurlijk een wat ‘grote’ uitspraak, vatbaar voor discussie maar dat debat gaan we met plezier aan. Cultuur hoort niet langer aan de rand te staan, laag op het lijstje van beleidsprioriteiten. We komen helaas uit een tijdvak waarin dit wel zo leek of was! We werken dit nog volop uit, maar geven op deze plek al een ‘schot voor de boeg’.

Vestigingsplaats. Genoeg cultureel aanbod, de actieve vestiging van kunstenaars, de organisatie van uiteenlopende culturele kleine of grotere evenementen. Het maakt ook dat Teylingen ervaren wordt als een fijne plek om te wonen, te werken en te leven. Cultuur ‘trekt’.

Toerisme. Ook ondernemers investeren in de promotie van diverse ‘weken’ en ‘routes’. Dat is niet voor niets. In Teylingen wordt hard gewerkt, maar het is ook de plaats om te ontspannen. Om te genieten van het vele culturele erfgoed. Om te genieten van culturele trekpleisters. Cultuur ‘lonkt’.

Onderwijs en educatie. Natuurlijk, cultuur neemt nog niet altijd de plek is van sport, waar alle lagen van de bevolking zich met overgave op storten. Toch is cultuur en onderwijs steeds meer een blijver en vooral ook iets dat groeit, bloeit en zich steeds verder ontwikkelt. Cultuur zorgt voor een bredere blik of zelfs toegang tot hele nieuwe werelden. Een bijzondere rol speelt daarin cultuur en historie, het vermogen van kunst om op een laagdrempelige manier verleden en heden met elkaar te verbinden. Cultuur ‘verruimt’.

Zorg en gezondheid. Het is bekende wijsheid, bezongen ook door vele artiesten:‘Je mist het vooral, wanneer het er niet meer is’. Artsen hoorden en zagen het letterlijk in hun spreekkamers. Wat een gemis dat we niet meer kunnen zingen of op een andere manier muziek kunnen maken. Dat gaat natuurlijk om basaal menselijk contact. Elkaar ontmoeten, een praatje maken, onderdeel zijn van een vereniging. Maar het gaat uitdrukkelijk verder. Kunst geeft een stem, zorgt voor zelfvertrouwen en weerbaarheid. Het is niet toevallig dat bij de aanpak van bijvoorbeeld dementie cultuur steeds meer in zwang raakt. De geestelijke gezondheidszorg integreert culturele activiteiten steeds meer in vormen van coaching en begeleiding.  Cultuur ‘troost’.     

Welzijn. Cultuur heeft wellicht een diepere betekenis, maar is op zichzelf licht. Cultuur betekent genieten van prachtige muziek, een geslaagde voorstelling of samen op een koortje gaan. Bij het welzijnswerk staat cultuur steeds hoger op de agenda, bij de inzet van cultuur of het jongerenwerk. Cultuur brengt mensen bij elkaar, op kleine of soms zeer grote schaal. Cultuur doorbreekt eenzaamheid en maakt dat we ons letterlijk met elkaar verwant voelen. Cultuur ‘verbindt’.  

Economie en ontwikkeling. Het is altijd oppassen geblazen voor ‘marktisme’. Cultuur omrekenen naar euro’s en de bijdrage aan de economie. Toch mag en ‘moet’ gezegd worden. Cultuur staat ook voor creativiteit. Voor het scheppen en creëren. Creativiteit is de zuurstof voor kunstenaars, maar ook voor een lokale economie. Elke gemeente heeft letterlijk en figuurlijk ‘broedplaatsen’ nodig en dankbaar zijn voor de culturele ondernemers die daarvoor opstaan. Cultuur staat ook voor steeds weer nieuwe festivals ontwikkelen, zorgen voor nieuwe samenwerkingsverbanden en met verbeeldingskracht bestaande vraagstukken te lijf gaan. Cultuur ‘schept’.

4 CULTUUR RAAKT ‘ALLES’: VIJF RICHTINGGEVENDE BEELDEN

Alles beweegt, ook het culturele leven, zeker in het post-corona tijdperk dat op ons afkomt. De functie van een cultuurvisie is vooral extra krachten aan te wakkeren, om richting te blijven geven. Geïnspireerd door alle ontmoetingen, leerzaam debat in het team komen we uit op CULTUUR RAAKT ‘ALLES’. Het zijn maar drie woorden. Maar ‘in vijf beelden gebracht’ vertellen ze bij elkaar een duidelijk en voor de komende periode richtinggevend verhaal.

BEELD 1 NIEUWE INITIATIEVEN OMARMEN
Steeds weer nieuwe initiatieven ontplooien. In Teylingen kiezen voor een ‘ja-cultuur’, en ontwikkeling actief steunen en omarmen.
BEELD 2 CULTUUR VERSTERKT’
Voor talloze maatschappelijke vragen is de toegevoegde waarde van kunst en cultuur groot is. Expressie helpt bij het verwerken van emoties en gevoelens, en verdient een grotere plek op de kaart.
BEELD 3 LEREN MET KUNSTENAARS
Geweldig, jonge mensen in contact brengen met kunst en cultuur. En daarbij samen met lokale kunstenaars leren, via een methodische aanpak.
BEELD 4 CULTUUR IS ZICHTBAAR
In Teylingen valt in culturele zin veel te genieten. Van workshop, evenementen tot festivals. Het viel tegelijk echt op, dat de communicatie is nog wat bescheiden is. Daar valt meer uit te halen.
BEELD 5 SAMENWERKEN IN TEYLINGEN
Teylingen is een relatief nieuw ‘merk’. Meerdere generaties zijn opgegroeid met het eigen dorp, dat veel betekent. Het is tijd om een stap verder te gaan en juist in deze tijdsfase (ook) voor cultuur in heel Teylingen de krachten te bundelen.

BEELD 1 NIEUWE INITIATIEVEN OMARMEN: KANSEN
In Teylingen staat kunst en cultuur al hoog op de drempel. Met kunstdorp Warmond als positieve uitschieter, dat uitdrukkelijk ook geldt als aantrekkelijke vestigingsplaats voor beroepskunstenaars. Cultuurbeoefening heeft een actieve en passieve variant, van zelf meedoen en creëren tot aan genieten van kunst als bezoeker. Van kunst en cultuur is in Teylingen te genieten op verschillende niveaus, van de bevlogen vrijwilliger tot aan de professional met zelfs internationale allure.

De uitdaging is zowel om de sterke merken in leven te houden en verder te ontwikkelen, zoals ‘Kunst in het Overbosch’ of de Kunstweek van Warmond. Maar ook om – nog meer dan nu gebeurt – alle leeftijden actief ‘in het spel’ te betrekken en om alle culturele disciplines verder tot ontwikkeling te brengen. Naast muzieklessen, toneel spelen of schrijven, is het belangrijk nieuwe activiteiten te omarmen zoals video-editing, filmen of componeren en opnemen in de studio.

Teylingen kent een mooi aantal culturele pioniers die hard werken aan het bouwen van een netwerk, de professionele kunst voor het voetlicht willen brengen. En daarvoor steeds weer nieuwe initiatieven ontplooien. Het is tijd om in Teylingen te kiezen voor een ‘ja-cultuur’. Om initiatieven nog meer te omarmen, aan te moedigen en waar mogelijk te steunen. Met als opbrengst dat een ad hoc actie steeds meer een duurzaam en structureel karakter krijgen.

1 KRUISBESTUIVING
Versterk samenwerking en kruisbestuiving tussen culturele partners. Zoals de samenwerking tussen de historische verenigingen, klassieke muziek en theater.
2 CULTUUR ‘MIXEN’
Combineer kunst en cultuur met andere ‘evenementen’ en activiteiten, zoals muziek en kookkunst. Denk ook kunst en architectuur
3 CULTUUR IN DE HAARVATEN
Vraag ‘beleidsadviseurs’ op alle domeinen expliciet om te denken aan de verbinding met kunst en cultuur. Van bouwprojecten tot sport! Zorg dat kunst en cultuur letterlijk ‘in de haarvaten’ van de gemeente-medewerkers komt.
4 JONGE KUNSTENAARS NAAR TEYLINGEN
Nodig jonge kunstenaars en culturele ZZP’ers uit om zich tijdelijk te vestigen in Teylingen. Faciliteer dit, met ‘als spelregel’ dat zij een bijdrage leveren om het culturele klimaat te versterken.
5 FESTIVALS OF EVENEMENTEN
Ze komen regelmatig langs, plannen voor allerlei festivals. Hoe mooi is het om daar samen echt op door te pakken, en het op creatieve en uitvoerbare wijze samen verder te ontwikkelen. We noemen enkele mogelijkheden:
& De vakanties en de woensdagmiddagen bieden alle kansen, voor jeugdfestivals. Voor zeer jong tot iets ouders, waarbij jongeren een rijk aanbod van kunstvormen voorgeschoteld krijgen.
& Te weinig actieve kunstbeoefening? Organiseer actieve festivals waarin deelnemers worden uitgedaagd om zelf en in groten getale mee te doen. Van sing-a-long tot schilderen!
& De verbinding met geschiedenis is mogelijk via een festival waarbij een thema wordt verbonden met diverse kunstdisciplines. Een opzet die ook aantrekkelijk is voor ondernemers om in te stappen.
& Historie hoort bij Warmond, Sassenheim en Voorhout, met actieve en gepassioneerde historische verenigingen. Graag geven zij de waarde van cultuurhistorie door aan nieuwe en volgende generaties. Historie heeft alles in zich voor culturele verbinding, en actieve samenwerking met diverse kunstdisciplines in Teylingen.
& Een variant zijn de festivals voor alle leeftijden. In de middag of vooravond beginnen voor de jongeren en eindigen met vijftig plus.
& Organiseer een klassiek festival voor Teylingen

Bestaande parels koesteren
Tot de parels van Teylingen behoren culturele evenementen als de Kunstweek van Warmond en de Kunstroute van Voorhout. Boeiend is dat beide evenementen ruimte bieden voor passieve kunstbeoefening (‘kijken, luisteren en genieten’) en actieve kunstbeoefening (zelf schilderen of muziek maken). Op beide fronten groeit de belangstelling, van publiek en deelnemers.
Maak de parels nog meer van Teylingen te maken, met behoud uiteraard van de eigen identiteit. Neem ter illustratie de Kunstroute van Voorhout. Die ging nu vanuit Voorhout naar tal van omringende gemeenten zoals Noordwijk en Noordwijkerhout. Maar nog niet door heel Teylingen! Het concept van de kunstroute kan wellicht nog meer op Warmond, Voorhout en Sassenheim samen gericht worden. Op die manier krijgt het culturele talent uit alle kernen van Teylingen een podium!
Meer over de kunstroute, https://www.inteylingen.nl/nieuws/rondje-kunst-in-voorhout.html
Meer over de kunstweek, http://kunstweekwarmond.nl/
Bekijk de discussiebijdrage over een Festival voor Teylingen, https://ministerievanverhalen.nl/discussie-bijdrage-ton-zoet-voor-nota-kunst-cultuur/

BEELD 2 CULTUUR VERSTERKT: KANSEN
De waarde van kunst en cultuur voor mensen in een kwetsbare positie is bijna niet te overschatten. Kunst heelt. Het gaat om mantelzorgers die onder druk staan. Het gaat om mensen met beginnen dementie, die sterk geholpen worden met culturele activiteiten. Cultuur steunt mensen met ‘GGZ problematiek’ die hun verhaal kwijt kunnen of zich via cultuur verbonden voelen met lotgenoten.
Nog steeds wat onderbelicht is de mentale en geestelijke waarde die cultuur biedt. Natuurlijk, cultuur heeft belangrijke esthetische waarde. Maar cultuur biedt ook hoop en verlichting. Eenzaamheid, armoede, sociale uitsluiting, het zijn de maatschappelijke vragen waarvan de toegevoegde waarde van kunst en cultuur groot is, en helaas nog steeds onderschat. Hoe schilderkunst en andere vormen van expressie kwetsbare inwoners helpen bij het verwerken van emoties en gevoelens.
Het zeer goede nieuws is dat ook Teylingen al volop wegbereiders en pioniers kent, die bezig zijn met deze maatschappelijke rol. Ook in het sociaal-medische circuit. We noemen het maar even ‘cultuur op recept’, met een knipoog naar het al wat meer ingeburgerde ‘welzijn op recept’. Het loont om hun voorbereidende werk te versterken.

Debat en aandacht
Om dit relatief nieuwe verhaal echt van de grond te krijgen is nog meer ‘debat’ en aandacht nodig, om verenigingen en instellingen te begeesteren en uit te dagen hiermee aan de slag te gaan. Waarbij ook expliciet gekeken wordt naar de randvoorwaarden. Hoe is dit financieel mogelijk te maken? Wat zijn de inhoudelijke kwaliteitseisen voor begeleiding op ‘maat’. Hoe kan de drempel voor inwoners om mee te doen aan culturele uitingen worden verlaagd. Het zijn vragen van de toekomst, die een stevig en goed antwoord verdienen.

1 DEBAT CULTUUR EN ‘ZORG’
Organiseer ‘een gemeentedebat in Teylingen’ over de waarde van kunst en cultuur voor inwoners in een kwetsbare situatie. Niet eenmalig, maar houdt dit een tijd vol, op allerlei manieren. De helende functie van kunst en cultuur is een verhaal dat nog uitgedragen moet worden. Waarbij verenigingen en instellingen tijd nodig hebben om ‘te onderzoeken’ wat zij daaraan kunnen bijdragen.
2 CULTUUR OP MAAT- PROGRAMMA
Steun cliëntenorganisaties, lotgenotengroepen en ‘inloop-punten’ in Teylingen, actief met een ‘cultuur op maat-programma. Verbindt instellingen en lokale kunstenaars met deze ‘plekken’. Geef daarbij extra aandacht aan de rol van theaterwerkplaatsen, die samen met de betrokkenen voorstellingen maken rond het thema (mentale) gezondheid.
Zoveel boeiende en complexe thema’s die vragen om extra aandacht en verdieping. Hoe mooi is dit door er een speciaal toneelstuk van te maken, op maat in Teylingen, of een expositie. Van kindermishandeling, tot armoede, er zijn onderwerpen genoeg.
Lotgenoten zijn mensen die steun bij elkaar zoeken. Juist door expressie via kunst en cultuur kunnen zij hun verhaal en gevoelens kwijt. Het loont om ook in Teylingen deze lotgenoten en cultuur bij elkaar te brengen. De helende en troostende functie van verhalen maken, schilderen of andere vormen van expressie valt bijna niet te overschatten.
Bekijk het interview met Lars van Wezel, van Lumen-Holland en Rijnland, over de helende kracht van cultuur,
3 KUNSTMAATJES
Investeer in kunstmaatjes die ‘kwetsbare inwoners’ meenemen en aanmoedigen om voorstellingen te bezoeken of ook mee te doen aan culturele activiteiten. Er is altijd een drempel te overwinnen, net als dat geldt voor beweegactiviteit. Zorg dat culturele organisaties beter te vinden zijn voor inwoners in kwetsbare situaties en dat er een betere toeleiding is.
Het gebeurt al af en toe, maar er is zoveel meer nog mee te doen. Kunst en cultuur in het aanbod van de dagbesteding. Het gebeurt al, denk aan het werk met onze dementerende ouderen. Met decentralisatie van maatschappelijke zorg is het belang hiervan steeds meer toegenomen.
Bekijk het interview met Dieke van Venrooij over onder andere deze ‘toeleiding’.
4 LAAGDREMPELIGE PROGRAMMERING
Daag culturele verenigingen en instellingen uit om na te denken over een inclusieve, laagdrempelige programmering. Waarbij naast de artistieke intentie ook meedoen een belangrijke rol speelt. Vraag daarbij aandacht voor kwaliteit en begeleiding op maat.
5 KUNSTVOUCHERS VOOR HET MEDISCH DOMEIN
Ontwikkel kunstvouchers die artsen en andere gezondheidsprofessionals kunnen aanbieden aan patiënten en cliënten. Intensiveer het gesprek en haal de banden aan met de medische professionals. Over wat zij nodig hebben om ‘cultuur op recept’ mogelijk te maken. Zorg dat het verhaal over de helende kracht van cultuur bekender wordt in het medische circuit. Laat huisartsen, praktijkondersteuners en de Integrale Toegang een cruciale, culturele rol spelen door inwoners door te verwijzen naar “Cultuur op Recept”.
6 CULTURELE PREVENTIE-AKKOORDEN
Sluit met zorginstellingen in Teylingen ‘Preventie-Akkoorden’ met daarin een zeer sterke aandacht voor cultuur!

BEELD 3 ‘LEREN MET KUNSTENAARS’: KANSEN

Cultuureducatie. Een prachtig en belangrijk onderwerp. Dat in Teylingen gelukkig al goed op de kaart staat! Zie nog eens het recente plan voor Cultuureducatie met Kwaliteit:
‘Het hoofddoel van Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 is de kwaliteit van het cultuuronderwijs op scholen te versterken. Daar zijn we al 8 jaar bevlogen en volhardend mee bezig. Daarom zullen we doorgaan op de ingeslagen weg, en de ingeslagen ontwikkeltrajecten zullen we in de komende periode voortzetten. In deze nieuwe periode willen we nog meer werken aan het versterken van de cultuureducatie op scholen door het stimuleren van duurzame en intensieve samenwerking tussen onderwijs en de culturele sector’.
Jong geleerd, oud gedaan
Voor cultuur begint bij uitstek ‘jong geleerd, oud gedaan’. Cultuur draagt bij aan de geestelijke ontwikkeling van jongeren, van kinderen tot aan jongvolwassenen. Als het gaat om cultuureducatie bestaat in Teylingen al een mooie traditie van samenwerking met basisscholen. Die vraagt om uitbouw, op meerdere scholen maar ook in inhoud en opbouw. De nieuwste en waardevolle trend is daarbij letterlijk het leslokaal te verlaten en ook voor de kinderen en jongeren te kiezen voor het culturele avontuur ‘om de hoek’.

1 JONG MET OUD
Werk (verder) aan de culturele ontmoeting tussen jong en oud, waarbij beide generaties van elkaar leren.
2 CULTUUR ‘IN DE LES’
Maak cultuur een integraal onderdeel van het lesprogramma. Niet alleen via de specifieke kunstles, maar ook door cultuur en kunst in te brengen bij rationele vakken als taal en rekenen. Daar bestaan al inspirerende voorbeelden van.
Promoot het werken met lesthema’s op de scholen met daarin een essentiële bijdrage vanuit de culturele invalshoek.
Maak creativiteit integraal onderdeel van lesprogramma’s, met de toepassing van creatieve technieken en het aanwakkeren van verbeeldingskracht.
Maak tijd en ruimte beschikbaar voor docenten en leerkrachten om zich te bekwamen in cultureel onderricht.
3 VERWONDER OM DE HOEK
Investeer in het culturele avontuur in Teylingen, door letterlijk het klaslokaal te verlaten en te ‘verwonderen om de hoek’. Werk aan en investeer in culturele hotspots waarin leerlingen kennismaken met nieuwe wereld en perspectieven. Daar is niet per se een verre busreis voor nodig. Het is opvallend dat zulke plekken nu niet bestaan of niet gebruikt worden. Voorkeur verdient een culturele verzamelplaats waarin leerlingen kennismaken met zeer uiteenlopende disciplines tegelijk.
Eerst binnen de les in contact komen met culturele activiteiten, om vervolgens buiten schooluren proeflessen te volgen. Om vervolgens bijvoorbeeld lid te worden van een culturele vereniging. Mogelijk helpt het verwonderen ook in een culturele omgeving, in een ruimte waar kunstenaars uit verschillende disciplines letterlijk aanwezig zijn. Ook in Teylingen leeft de wens om aan de slag te gaan met het project ‘Verwonder om de Hoek’. Inzet daarbij is het binnenschoolse met het buitenschoolse te verbinden.

Cultuureducatie op scholen zonder actieve verbinding met lokale kunstenaars gaat het niet (meer). Vaak is er als het gaat om kennismaking met kunst en cultuur sprake van oriëntatie buiten Teylingen. Zoals een theaterbezoek in Leiden of een museumbezoek aan Amsterdam. Dat is uiteraard goed maar ook relatief duur, denk alleen al aan de kosten van reis en vervoer. Ook in Teylingen zelf en de regio is veel te leren en genieten, voor kinderen en jongeren.
4 TECHNIEK EN CULTUUR
Versterk het aandeel tussen techniek, media en kunst in de lesprogramma’s. Bouw studio’s waarin jongeren hun talenten als producer verder kunnen ontwikkelen.
Nog lang niet in alle families in Teylingen hoort kunst en cultuur er op vanzelfsprekende wijze bij. Dat vraagt om extra inspanning. In het actief opsporen en begeleiden van talent. Hoe kunnen we met onze volledige culturele gemeenschap ook de cultuureducatie een impuls geven?
Dit is het digitale tijdperk, en raakt dus ook de wereld van kunst en cultuur. Bouw studio’s, leer jongeren filmen en monteren. Een stap verder is de brug slaan naar grafische vormgeving. Kunst en cultuur gaat over pianoles en schilderen, maar ook over fotograferen en digitale vaardigheden.
5 CULTUUR ‘BUITEN SCHOOLTIJDEN’
Vakanties zijn een belangrijk moment om jong maar ook oud te laten kennismaken met diverse vormen van kunst. Ook het weekend komt steeds meer in beeld, denk aan het fenomeen ‘weekendschool’. De achterstandspositie van kunst en cultuur kan worden weggewerkt door alle momenten goed en intensief te gebruiken. Waar kinderen en jongeren letterlijk kennismaken met culturele disciplines.
Bekijk eens het concept van ‘Petje Af’. Ook voor Teylingen? https://www.petjeaf.nl/.

BEELD 4 CULTUUR IS ZICHTBAAR: KANSEN
Bekijk het studiogesprek van 9 april 20201 over kunst en cultuur in Teylingen ‘meer zichtbaar’ te maken, https://vimeo.com/536395439.

De betekenis van kunst en cultuur in Teylingen stijgt met de inzet op promotie en marketing. Daarbij gaat het om een mix van print, sociale media en ‘het actieve gebruik van sites’. Met aanstekelijke communicatie kunnen deelnemers letterlijk ‘toeleven’ naar culturele evenementen en activiteiten, als bezoeker of deelnemer. Vooral in Warmond zijn rondom de Kunstweek al belangrijke stappen gezet in de promotie, tot aan billboards aan toe. Het is tijd om dit verder te ontwikkelen voor heel Teylingen.
In Teylingen valt in culturele zin veel te genieten, van workshop, evenementen en festivals. De communicatie daarover is nog te verbeteren.

1 CULTURELE AGENDA EN PLATFORM
Zorg dat er een duidelijke herkenbare en aantrekkelijke culturele agenda voor heel Teylingen komt. Een optie is daarvoor de uitbouw en ontwikkeling van de site: www. visitduinenbollenstreek.nl Maak mogelijk ook een eigen kanaal waarop het culturele aanbod grondig wordt beschreven, als thuisplek van culturele aanbieders met een culturele agenda en de ruimte voor debat. Met gastoptredens van lokale kunstenaars en initiatiefnemers. Wellicht kan hiervoor een bestaand platform uitgebouwd worden. Daarvoor bestaan een aantal kansen. Ook voor cultuureducatie wordt op dit moment een nieuw online-platform ontwikkeld. Een eigen onlineplatform is geen doel op zich. Doel is meer de samenhang en samenwerking versterken met aandacht voor promotie/ marketing, gezamenlijke programmering, initiëren van projecten, en meer!
2 CREATIEVE PUBLICITEIT
Ondersteun het maken van communicatieplannen voor de grotere events, met foto’s, films, goede tekstschrijvers en een afgewogen mix van print en andere (sociale) media. Daag ook lokale ondernemers uit hierin te investeren. Het is nog geen regel, op tijd voor kleine en grotere evenementen een communicatieplan maken. Waarin naast tekst ook filmpjes een rol spelen. Digitale media bieden zoveel kansen! Van een voorbeschouwing, live verslaglegging tot aan een recensie. Een andere variant is het maken van de culturele talkshow voor Teylingen, een eigen kunstkanaal is zo opgezet!
3 THEMATISCHE PROMOTIE
Werk met culturele thema’s waarin op samenhangende wijze bericht wordt over uiteenlopende culturele zin. Kies als gemeente ook in publicitaire zin voor prioriteiten, samen met culturele partners in Teylingen.

BEELD 5 SAMENWERKEN IN TEYLINGEN, KANSEN

Nieuwe initiatieven en plannen in Teylingen komen niet vanzelf van de grond. Belangrijk is een ‘ja-cultuur’, waarin enthousiasme voor nieuwe plannen de norm wordt. Een houding waarin kansen zien en ontwikkelen het vertrekpunt vormt. Zoals dat hoort bij de creatieve sector. Waarin nieuwe en soms ongewone verbindingen leggen met verenigingen, organisaties en individuele smaakmakers vanzelfsprekend wordt.

De stap van ‘ambitie’ naar ‘praktijk’ vraagt de uitbouw en ontwikkeling van een aantal nieuwe instrumenten.
1 DE BIBLIOTHEEK ALS CULTURELE VERZAMELPLAATS
het stimuleren van de rol van bibliotheek als ‘community-library’. Die een culturele schakel is, met acties als het cultureel café en ‘programmering op locatie’.
Af en toe elkaar ontmoeten, met een drankje erbij. Met een gast of een thema en de gelegenheid om elkaar te informeren over eigen activiteiten. Met presentaties, optredens en discussies. Binnenkort welkom in het Culturele Café Teylingen?
Ook in Teylingen transformeren de bibliotheken zich steeds meer tot een podium en verzamelplaats van culturele aanbieders. Denkbaar is dat de bibliotheek als actieve host optreedt, in nauwe samenwerking met ‘de cultuuraanjager’ of ‘cultuurcoach
Bekijk het verhaal van Brigitte Hoogervorst over de wensen en kansen voor een ‘culturele en verbindende bibliotheek’.

2 CULTUREEL PLATFORM
Het starten van een Teylingen-brede cultuurgroep die als aanjager en promotor voor de nieuwe visie van start gaat. Dit is in beginsel een nieuwe groep (al ‘leeft’ ook een pleidooi om een kunstcommissie nieuwe stijl te maken).

3 CULTURELE ARRANGEUR
Stel een ‘culturele arrangeur’ aan. Voor een periode van maximaal twee jaar. Die in de volle breedte kijkt naar het culturele aanbod en zoekt naar kansen voor nieuwe initiatieven. Van kwaliteitskunst tot ‘de cultuurles op de basisschool’. De opdracht voor deze nieuwe rol is ‘denk in kansen en mogelijkheden’

Dit is een functie van twee jaar. Bij gebleken succes wordt gecontinueerd. Het gaat om een ‘persoon van verdienste’ die niet per se uit Teylingen zelf hoeft te komen.We willen nieuwe activiteiten mogelijk maken en initiatieven stimuleren door krachten te bundelen en dwarsverbanden te leggen. Wij menen dat hier kansen liggen. Daarom willen we de komende jaren vooral inzetten op het vergroten van de zichtbaarheid, het stimuleren van samenwerking én het leggen van dwarsverbanden tussen de culturele instellingen/verenigingen, het onderwijs, maatschappelijke partners/zorg/welzijn en ondernemers. Dit kan op verschillende manieren.

4 SAMENWERKING MET ONDERNEMERS
Geen grote zalen beschikbaar? In een zo ondernemende en bedrijvige gemeente als Teylingen? Tijd om aan tafel te zitten met bijvoorbeeld ondernemers uit de Bollenstreek? Kwestie van ‘omdenken’, tribunes hoeven niet altijd permanent te zijn. Over de rol van ondernemers in het cultuurveld valt nog meer te ontwikkelen, wellicht ook vanuit het ‘voor wat, hoort wat principe’, publiciteit voor de betrokken ondernemers die hun nek uitsteken voor cultuur.