1 Inleiding
Als ‘kwartiermaker armoederegie’ is in de afgelopen periode twee fasen doorlopen. De eerste fase ging vooral over agenderen en contacten opbouwen. Dit leidde tot kampvuursessies, een studio-dag en de oprichting van een lerend armoedenetwerk Wind in de Zeilen. Zie studiogesprek (https://youtu.be/su4ewCGbkdw).
In de volgende fase lag het accent op ‘armoede dichterbij brengen’. Door werksessies op locatie werden tips en verhalen opgetekend op diverse locaties. Directe aanleiding lang in het inzicht dat ‘het vragen om hulp’ vaak te laat gebeurt. Hoe kan de afstand tussen inwoners en voorzieningen worden verkleind. De gesprekken leverden een aantal ideeën op, om die kloof te overbruggen. Deze zijn ook verwoord in een viertal edities van de Wind in de Zeilen Courant die zijn uitgegeven.
Armoede dichterbij brengen, als leidend thema krijgt nu een vervolg in een derde ronde, gericht op de vele, meestal niet of slechts beperkt, gesubsidieerde hulporganisaties voor armoede in Zaanstad.
Zaanstad kent een groot aantal particuliere organisaties die actief zijn bij de aanpak van armoede in de stad. Het gaat om het verzorgen en delen van maaltijden, speelgoed, kleding en andere middelen. Vaak vervullen ze ook een belangrijke waarde als ontmoetingsplek en ‘luisterend oor’.
De initiatiefnemers en drijvende krachten steken in hun werk veel tijd en energie en zijn daar terecht ook trots op. Vaak doen zij dit met hulp van donoren uit eigen kring of giften van bedrijven. En hebben ze een slim model ontwikkeld om vraag en aanbod in balans te krijgen.
De waarde van al deze organisaties is groot. De drempel om op tijd steun en hulp te vragen is nog steeds te groot. Een goed contact met deze Zaanse organisaties bevordert de kans op verbeterde toegang en meer hulp waar nodig.
2 Samenwerking
De behoefte tot onderlinge samenwerking is niet groot, soms is zelfs sprake van min of meer lichte concurrentie. Nogal eens staan zij ook kritisch en afwerend tegen professionele hulpinstanties, wijkteams of andere gemeentelijke diensten. Daar zijn verschillende redenen voor, van slechte ervaringen met steun tot aan de wens hun cliënten uit het zicht van instanties te houden, om de drempel voor contact met de achterban zo laag mogelijk te houden. Ook het streven naar autonomie speelt een rol, men wil een eigen koers varen.
Daarop zijn duidelijke uitzonderingen, bovendien wordt via overleg steeds meer gezocht naar samenwerking en verbeterde verhoudingen. Zoals in breed overleg met gemeentebestuur dat recent heeft plaatsgehad. Als het gaat om contact met de gemeente en professionals bestaat een belangrijk verschil met verenigingen en instellingen die wel een subsidierelatie met de gemeente hebben.
Enkele opmerkingen vooraf, over ‘de lijst’
Het vertrekpunt is dat er een (flink?) aantal organisaties en personen zijn in Zaanstad die – ieder op eigen wijze – met armoedebestrijding bezig geweest. Vaak hebben vooral in de eigen wijk, maar soms stads-breed (vooral als gaat om digitale initiatieven).
Omdat het gaat om niet of zeer beperkt van gemeentewege gesteunde initiatieven staan ze niet precies en helder op het netvlies. We hebben steun gezocht en gekregen van de wijkmanagers om de lijst te completeren, het blijft even een zoektocht. Die zoektocht is nog niet afgerond, we zzijkn of zoeken contact met elke individuele wijkmanager.
De eerste indruk is ook dat een aantal groepen niet meer actief zijn, en ‘slapen’ of zijn opgehouden. Dan kan het nog waardevol zijn met hen contact te zoeken, om van hun ervaringen en verhalen te leren. Wellicht denken zij aan een doorstart, en kunnen een duwtje gebruiken.
Conflict en spanning ligt steeds op de loer. Soms krijgt een groep onderling onenigheid en gaat door onder twee namen, die ook nog op elkaar lijken.
Tenslotte, wat is armoedebestrijding precies en waar ligt de grens met bijvoorbeeld eenzaamheid? Buurtgroepen die met maaltijden bezig zijn zitten bijvoorbeeld ‘op de grens’. Ze zijn belangrijk want bieden toegang tot inwoners in kwetsbare situaties.
De voorlopige lijst (vertrouwelijk)
Wie we nu in beeld hebben zijn en wat we van hen weten is:
Prakkie Over 1975 en Prakkie Over
De eerste groep zit vooral in Wormerveer, de tweede groep werkt breder. Bijna dezelfde namen, en ontstaan na een afsplitsing. Het verdelen van brood en groente is hun belangrijke activiteit, het gaat niet om spullen. Ze zijn ook breder actief, bijvoorbeeld met een pietendisco. Ze werken beiden vanuit huis en hebben hun eigen donateurs. De Facebook – Pagina is cruciaal voor hun acties.
Weggeefhoek 075
Hier zit een moeder en een dochter achter, ze draaien goed, en werken vooral met een website. Met zo’n 7000 leden. Ze hebben zoals we nu zien geen verdienmodel, ze geven weg!
Zaansch Weggeefhuis
Een wat bekendere en zeer actieve organisatie, met betrokken vrijwilligers. Ook voor hen is Facebook belangrijk. Ze delen maar organiseren ook uitjes voor kinderen. Een knelpunt bij hen is ruimte voor opslag.
Vraag en Aanbod Zaanstreek
Dit is een soort marktplaats, met zo’n 17.000 deelnemers. Veel aandacht gaat naar meubels. Hier is ook een verdienmodel. Het is onzeker in hoeverre zij openstaan voor samenwerking.
Stichting Stille Armoede en Vereniging Stille Armoede
Van hen weten we relatief het minst, misschien de wijkmanagers wel.
Having Faith For Everyone
Dit is een relatief klein initiatief, die wellicht na de corona periode ‘slaapt’. Een van de activiteiten was met vrijwilligers huizen schilderen.
Stichting Present Zaanstreek
Een actieve en betrokken organisatie, bekend ook van samenwerking met kerken en wijkteam. Ze organiseren hulp in huizen, ze bemiddelen via hun website bij hulpvragen.
Stichting Leergeld
Een heel ander type organisatie. Groot, landelijk met actieve vrijwilligers, bekend bij de gemeente. Hebben onder meer als uitdaging om nog meer mensen te bereiken dan ze nu, op voor hen nog wat ontoegankelijke plaatsen.
Kinderspeelgoed bank Wormerveer
Actief, met vrijwilligers. Is eerder bezocht via een werkbezoek van Wind in de Zeilen. Bekendheid en promotie is een uitdaging, net als nieuwe ruimte. Bekend en ondersteund door wijkmanagement.
Oums Voorraadkast
Was actief in Poelenburg, maar is waarschijnlijk gestopt.
Kledingbank
Relatief groot, met ook semi-commerciele aanpak.
Stichting Dapper
Profiel wat onbekend, ook of ze nog actief zijn. Organiseerde gratis diensten, zoals bijvoorbeeld knipbeurten. Via de Zaanse uitdaging meer bekend, zoeken we nog uit.
Voedselbank Zaanstreek
Onwijs de wrange opdracht in feite een parel, qua organisatiekracht. We zijn met Wind op de Zeilen op bezoek geweest. Mooi was hun verbreding naar jeugd en onderwijs. Hebben nog hulp nodig bij promotie. Behoort inmiddels wel tot de gesubsidieerde organisaties.
Budgettraining In Kas
Betrokken organisatie, we zijn met Wind in de Zeilen op bezoek geweest. Hebben vooral steun nodig rond promotie.
Op de grens
Organisaties als Bakkie in de buurt/BMX Zaanstad. Vooral in de sfeer van eten en drinken zijn ongetwijfeld na zoektocht in de wijken meer organisaties te vinden.
Het gat
Organisaties in de culturele sector, die op hun manier ook met armoedebestrijding bezig zijn. We zijn nog aan het zoeken
3 Aanpak
Er bestaat alle reden om op een realistische manier en met geduld te blijven werken aan samenwerking. Daarvoor is belangrijk een adequate aanpak te kiezen, die voor alle betrokken partijen aanvaardbaar, effectief en aansprekend is.
We zoeken op korte termijn contact met de betrokken organisaties. Joyce Jansen van de kinderkleding bank treedt daarbij op als medeorganisator!
A ZAANSCH JOURNAAL
Dit is het plan. Als start maken we in relatief korte tijd maken we een Zaansch Journaal, met de betrokken organisaties in de hoofdrol. De kern van zo’n journaal staat uit verrassend nieuws, in combinatie met achtergrondinformatie (mogelijk maken we daarbij een bescheiden tijdssprong, bijvoorbeeld een jaar verder, dan gaat het ook meteen om ambities).
Veldreportage. We laten zien hoe het dagelijkse werk eruitziet, met waarborg van privacy van inwoners uiteraard. Om dit te kunnen maken, doen we ook – als het mag en kan – ook letterlijk mee met hun werk!
Actuele berichten. We schetsen enkele actuele berichten (‘need to know’). Informatie die iedereen moet horen.
Achtergrondverhalen. We brengen de initiatiefnemers in beeld die meer vertellen en laten zien over de achtergronden bij het nieuws.
Het plan is die uitzending (desnoods in delen gebracht) aan iedereen laten zien en daarnaast dat zij als leidraad worden gebruikt bij DE ZAANSCHE MAALTIJD (zie hierna).
Eelco koolhaas neemt voortouw bij dit journaal, maar werkt tegelijkertijd aan het maken van een breder team van ‘journalisten’. Daarnaast is een optie om voor de veldreportage een ‘fan groepje’ te maken die deelneemt aan de veldreportages. Zij draaien, kortom, een dagje mee. We verwachten dat dit zeker kan, maar niet bij alle organisaties in kwestie.
Denkbaar is dit Zaansch Journaal van de gezamenlijke hulporganisaties – na deze proef – blijft bestaan en actief wordt voortgezet!
B ZAANSCHE MAALTIJD
We stellen voor om de geplande conferentie, vorig jaar online, met burgemeester en wethouder, ditmaal de vorm te geven van een sober maar aansprekende ZAANSCHE MAALTIJD. Streefdatum is eind oktober.
Op het menu staan naast wat gerechten ook enkele thema’s, ontleend uit de journaaluitzending, waar in fragmenten ook naar gekeken wordt. De maaltijd is een werkdiner.
Denkbaar is dat ook deze gezamenlijke maaltijd een jaarlijks terugkerend ritueel wordt.
Onderwerp van bespreking is uitdrukkelijk ook een verdiepende kennismaking (zie hierna!)
Bij de maaltijd is in ieder geval een delegatie van de ambtelijke steungroep, wethouder Songul Mutluer aanwezig en wellicht ook de burgemeester!
Een serieuze opties is om eventueel ook andere stadspartners te vragen die op zoek zijn naar samenwerking, zoals bijvoorbeeld de Rotary of de GGD!
C ZAANSCH ADRESBOEK
Bij gebleken succes en verdere wil tot samenwerking denken we aan het maken van een gezamenlijk adresboek. Met praktische informatie maar ook met achtergrondverhalen, oproep tot steun en doneren en meer.
In eerste instantie digitaal, maar wellicht is een papieren versie gewenst, die breed verspreid wordt.
Eelco Koolhaas, 22 september 2021