De opkomst van design denken in de publieke sector

Werken in de publieke sector tussen ‘toen’ en ‘nu’ is uitdrukkelijk veranderd. De tijd van ‘vanmiddag nemen we even de telefoon niet meer op, we zijn beleid aan het maken, stoor ons niet’ – is echt voorbij.

Al schuurt het nog wel innovatie goed in te passen en te bestendigen. Dat laten de auteurs van de bundel ‘Policy Making as Designing’ uit 2023 uitdrukkelijk zien. In ben erg blij met zo’n uitgave. De boeiende les - vast niet nog in alle Handboeken Bestuurskunde terecht gekomen - is dat ‘ook’ het openbaar bestuur in de greep of ban komt van ‘design denken’.

GOODBY LINEAIR

Van oudsher domineerde het rationele en lineaire spoor, planmatig en systematisch ontwerpen en ontwikkelen van plannen en programma’s. Vernieuwing lag vooral in de factor ‘informatie’. Met de opkomst van informatiemanagement en de introductie van geavanceerde analytische technieken. De silo bleef redelijk intact, taken en verantwoordelijkheden waren – redelijk – helder te onderscheiden.

Dat veranderde met de opkomst van de creatieve designfase. De 'innovatielabs' schieten als paddenstoelen uit de grond en creatieve ambtenaren en consultants ontwerpen de ene na de andere ‘bijzondere ‘ontwerpmethode. 'I’m guilty', ik doe daar ook volop aan mee (met veel plezier, de ambtelijke apparaten worden zo steeds boeiender).

Ooit keurige beleidsprocessen worden steeds meer ‘agile’, dat is al lang niet meer het domein van de softwarewereld. Al die vernieuwing en ‘creativiteit’ biedt winst, maar zorgt ook voor de nodige problemen en hoofdbrekens: ‘Hoe werken we hier eigenlijk’? Auteurs als Arwin Van Buuren en ook ‘good old’ Guy Peters durven als wetenschappers geen voorspelling te doen en eindigen met een niet zo heel spannende vraag: ‘Blijven ze of verdwijnen ze weer?’ Dat kon scherper!

VAN INHOUD NAAR MENS

Een derde designtrend, na de tweede, creatieve ontwerpfase, is de gedeeltelijke verschuiving van ‘inhoud’ naar ‘mens’. Beleidsontwerpen wordt naast een cognitieve activiteit OOK steeds meer het verzamelen van 'stakeholders' om tot gezamenlijke oplossingen te komen. Persoonlijk zit ik allerlei rollen met mijn neus in deze omslag, de grens tussen policymaking en community-building wordt steeds dunner. In vroeger tijden was het allemaal nog wel te overzien. Het paradigma was: 'Stakeholders werden op strategische momenten even geraadpleegd, de professionele silo bleef intact'. Nu bereik je niets – maar dan ook helemaal niets – zonder warm netwerk dat je zowel moet opbouwen, als onderhouden. Geweldig leuk, en geweldig lastig soms. Goodbye silo, en tot nooit meer terug.

#nosilo #bestuurskunde #warmenetwerken