Kijken voorbij de tunnel

Ik neig laatste tijd steeds meer om - ook letterlijk - het grote plaatje te zien, en ze ook zelf te (laten) maken. Vaak gebruik ik daarbij een metafoor, zoals een supermarkt of een station, waarin je van alles kunt samenbrengen.

Het geeft me een gevoel van ruimte en vrijheid: ‘Er zijn gelukkig heel veel oplossingen en aanknopingspunten om aan te sleutelen’. Naast oplossingen verkennen helpen grote plaatjes vooral bij de diagnose van het probleem. Ambtelijk vakmanschap ligt in essentie vooral in de kwaliteit van de probleemdefinitie (een kunst die volgens critici wat onder druk staat).  

‘Lekker sleutelen’ aan het grote plaatje heet in de literatuur 'divergerend denken en kijken'. Met meteen een winstwaarschuwing, het is ook een (te) eenzijdige activiteit. Op een gegeven moment moet je wel kiezen (‘convergeren’), als je tenminste ook in actie wil komen.

HOLISTISCH KIJKEN

‘Inzoomen’ of toch vooral ‘uitzoomen’? Ben je vooral goed in analytisch kijken of neig je vooral naar holistisch kijken?

Kijken naar details helpt om - soms letterlijk-  levens te redden en zorgt voor diepgang, structurele patronen herkennen en begrijpen.

Holistisch kijken is weer het wapen van de echte expert die - anders dan de starter - tussen alle details en informatie snel de kern van de zaak, en onderlinge verbanden, ziet. Aldus Stefan van der Stigchel in zijn prachtige boek ‘Beter Leren Kijken’ uit 2024. Dit was voor mij trouwens een eyeopener, dat juist een expert - per definitie goed in detail - ook vaak de kampioen is in kijken met een brede blik!

Spannend is dat de gedachte dat er verband is met wereldbeelden en geografie. In plaatsen met een collectivistische cultuur zou je eerder geneigd zijn om op het grote plaatje te letten. Bewijs is er volgens Stefan Stigchel niet echt, maar het klinkt wel mooi!

SAMEN KIJKEN!

Ook bij kijken speelt de silo een rol. Of je nu breed of smal ziet, het is altijd goed om samen te kijken! Specialistische medici kennen bijvoorbeeld het gezamenlijke kijkuurtje, met meer ogen zien helpt om tunneldenken te bestrijden.

Laat je eigen werk nakijken door anderen en plan dat in. Ontwerp een ‘visual thinking strategy’!

#nosilo #bestuurskunde