Voorzichtig omgaan met onkruid

Managementboeken lezen is een leuke hobby, vooral als ze wat speels geschreven zijn. Zo lees ik graag auteurs die de dierenwereld vergelijken met de wereld van mensen en organisaties. Of managementbestsellers die zich laten inspireren door agrarische wijsheden. In de trant van: “Als het water zakt, zakt de boot vanzelf mee.” Dat is toch een heerlijke tegelwijsheid?

Ik geef het toe, ik kom uit de stad en snap er eigenlijk niet veel van. Van de natuur. Ik sprak ooit een landbouwhoogleraar die daarover het volgende vertelde: ‘Stadsbewoners vinden natuur schattig en lieflijk. Mensen van het platteland benaderen natuur heel anders. Ze hebben er respect voor en zijn er ook met regelmaat bang voor.”  

Natuur en organisaties

De natuur is een grote inspiratiebron voor denkers en schrijvers over organisaties. Samenwerken in organisaties? Gebruik de natuur als richtingwijzer, haal de vergelijkingen maar van stal. Vooral inzichten uit de dierenwereld zijn populair. ”Werk samen zoals de mieren dat doen. Kijk naar de wijze waarop spreeuwen communiceren en aap dat na.” 

Mieren kennen een effectieve samenwerking en taakverdeling. Een verkennende mier die voedsel vindt, gaat terug naar de kolonie en laat een geurspoor achter zodat anderen de voedselbron kunnen vinden. Een interessante les voor informatiemanagers.

Ook spreeuwen staan volop in de belangstelling. Spreeuwen bewegen in grote groepen met een verbazingwekkende coördinatie. Ze houden zo’n zeven soortgenoten in het oog en reageren direct op elkaars bewegingen. Je kunt er een mooi pleidooi uithalen voor gedecentraliseerde besluitvorming.

Voorzichtig met onkruid verwijderen

Zelf geniet ik het meest van agrarische lessen en de analogie met het organisatieleven. Zoals de verhalen over het nut om grond braak te laten liggen of de oproep om voorzichtig te zijn met verwijderen van onkruid. De analogie met de mensenwereld laat zich raden: Blijf open staan voor afwijkende meningen en ideeën. Geef ruimte en tijd aan medewerkers om te herstellen en nieuwe ideeën te laten ontkiemen. Onkruid heeft nut, mensen die eigenwijs of een tikje lastig zijn, duw ze niet meteen weg.

Helemaal mooi zijn consultants die, in een vaak te duur betaalde cursus, het omgaan met een paard vergelijken met leidinggeven aan mensen: “Als je niet eens een paard in beweging krijgt, vergeet het dan maar. Dan krijg je een team zeker niet in beweging.”

Of het allemaal klopt weet ik niet, maar boeiend is het wel. 

Meer lezen:

Janine M. Benyus, “Biomimicry”, 2009

Uit: Ontsnappen uit de silo, januari 2025

#bestuurskunde #ministerievanverhalen